Iedere paardeneigenaar kent het wel mok. Maar wat is mok eigenlijk? En wat kunt u er aan doen? Zijn er behandel mogelijkheden? We zetten de antwoorden op een rijtje. In het eerste gedeelte leest u dat wat u moet weten over mok, in het tweede gedeelte gaan we wat nader in op een aantal onderliggende oorzaken (voor de allesweters).
Mok is een verzamelnaam
Mok is een verzamelnaam voor huidproblemen aan de onderbenen van het paard. De aandoening mok komt vaak voor en is niet altijd even gemakkelijk te genezen. Inmiddels is er veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar mok. Het stellen van de diagnose blijkt nog niet zo eenvoudig, daar is veel kennis van zaken voor nodig.
Huidontsteking van de onderbenen van het paard
Mok, een huidontsteking (dermatitis) van de onderbenen, begint meestal in de kootholte en kan zich op verschillende manieren laten zien.
- Lichte vorm: de kootholte is rood en pijnlijk en er zijn korstjes. Vaak is een bacteriële ontsteking aanwezig.
- Ernstige vorm: de ontsteking breidt zich verder uit over het been en in de diepte in de huid: er ontstaat een pijnlijke pusvormige huidontsteking. De aanwezige bacteriën blijken vaak normale huidbacteriën.
Waardoor wordt mok veroorzaakt?
Er zijn een aantal factoren waardoor mok zich kan voordoen:
- Vocht en vuil
- Kort scheren
- Veel wassen, zeker met zeep
Deze factoren veroorzaken vaak problemen omdat de normale huidvetten en huidbacteriën worden verwijderd. Dit moet dus altijd voorkomen worden.
Behandeling van mok bij paard & pony
In een vroeg stadium kan mok behandeld worden met een ontsmettende shampoo (chloorhexidine 2%, povidonjodium shampoo) een keratolytische zalf (salicylzuur vaseline 2%), een onstmettende zalf (Betadine) of een antibioticumhoudende zalf (ter beoordeling dierenarts). Eventueel kan een zalf met coritcosteroïden worden ingezet om een vicieuze cirkel te doorbreken. Momenteel is er echter geen antibioticumcorticosteroïdhoudende zalf geregistreerd voor paarden.
Prognose mok is goed
Bij een dergelijke behandeling met zalf is het advies om nooit langer dan zeven dagen achter elkaar te behandelen.. Wanneer er dan onvoldoende genezing is, dan kan de dierenarts overgaan tot een zogenaamde systemische behandeling met antibiotica. Dit betekent dat uw paard antibiotica per injectie dan wel via de mond gaat krijgen. In het algemeen is de prognose van mok goed wanneer de factoren die het veroorzaken worden weggenomen. Er zijn wel paarden en ponies die gevoeliger zijn, daar zien we mok dan ook vaker terug komen.
Andere huidaandoeningen onderbeen paard
Er zijn een aantal huidaandoeningen van de onderbeen van het paard die ook wel onder het begrip Mok worden geschaard. Dat zijn:
- Zonnebrand en eczema solare
- Chorioptes, een mijt
- Congenitaal Progressief Lymphoedeem
- Immuungemedieerde aandoeningen
We zullen deze hieronder zo helder mogelijk nader toelichten.
Zonnebrand en eczema solare bij het paard
Er zijn 3 vormen van zonnebrand bij het paard:
- Gewone (=directe) zonnebrand
- Primaire of directe fototoxiciteit = eczema solare door direct fototoxische stoffen
- Secundaire of hepatogene fototoxiciteit = eczema solare door indirect fototoxische stoffen
Gewone zonnebrand zien we vaak rond de snoet van het paard waar dan ongepigmenteerde niet- of dun behaarde huid is verbrand. De oorzaak hiervan is dat het paard planten heeft gegeten, bijvoorbeeld het Sint-Janskruid, of chemische stoffen heeft opgenomen, zoals fenothiazine, die de gevoeligheid van de huid voor zonnebrand verhogen.
Bij secundaire fototoxiciteit worden er giftige stoffen (zoals bijvoorbeeld Jakobskruiskruid) voor de lever opgenomen die een beschadiging van de lever geven. Hierdoor wordt de huid gevoeliger voor zonlicht en voor zonnebrand.
Zonnebrandcrème helpt paarden
De prognose van directe zonnebrand is goed. Vaak kunnen paarden met een goede zonnebrandcrème gewoon weer buiten lopen. Bij eczema solare moet contact met UV-licht worden voorkomen. De prognose van primaire fototoxiciteit is goed als de planten of stoffen die het veroorzaken niet meer worden opgenomen. Het kan wel even duren voordat de beschadigingen die zijn ontstaan door de zonnebrand weer weg zijn (tot enkele weken). Vaak zie je daarna nog littekens. De prognose van secundaire fototoxiciteit is meestal slecht omdat de lever zo vergaand beschadigd is dat herstel vrijwel niet meer kan optreden.
De mijt Chorioptes bij paarden
Friezen en koudbloeden, rassen met veel behang, zijn gevoelig voor een besmetting met de mijt Chorioptes. Chorioptes kan een huidontsteking veroorzaken met jeuk (schuren en stampen), haaruitval en korstvorming. Bepaalde paarden kunnen dragers worden van deze mijt en zo andere paarden besmetten. Daarom is het raadzaam bij een dergelijke besmetting de drager paarden op te sporen. Uw dierenarts kan dat doen door een huidafkrabsel onder de microscoop te bekijken.
Behandeling Chorioptes
De beste therapie voor Choriptes bij een paard is wassen met een mijtdodend middel. Helaas zijn er voor het paard in Nederland geen middelen geregistreerd voor de behandeling van schurft. Overleg met uw dierenarts wat wel kan. Via de cascaderegeling zijn er namelijk middelen voor andere diersoorten beschikbaar die effectief zijn en vaak leiden tot een goede genezing. Gebruik in ieder geval nooit TacTic (Amitraz) aangezien dit een gif is voor paarden. In Engeland worden goede rsultaten geclaimd met de behandeling met 1% seleniumsulfide shampoo (3-5x wassen met 5 dagen tussentijd).
Congenitaal Progressief Lymphoedeem
Een hele mondvol, Congenitaal Progressief Lymphoedeem, het komt vooral voor bij paarden die daar genetisch gevoelig voor zijn. Bij paarden met dit probleem is er een afwijkend elastine in de huid en lymfevaten. De eerste symptomen van deze aandoening worden gezien bij paarden die 2 tot 4 jaar oud zijn. De achterbenen zijn meestal ernstiger aangetast dan de voorbenen. Na scheren zijn de afwijkingen heel duidelijk te zien. Er is geen tehrapie die geneest. remmen van de voortgang van deze aandoening is het hoogst haalbare. Een levenslange intensieve behandeling is het devies. Fokken met aangetaste paarden wordt afgeraden.
Immuungemedieerde aandoeningen bij het paard
Verschillende immuun gedefinieerde aandoeningen kunnen huidproblemen van de onderbenen geven. Bijvoorbeeld gelokaliseerde sarcoïdose en onderbeenvasculitis. De sarcoïdose kenmerkt zich door een zeer schilferige, dun behaarde huid op één of meer plekken op het paard. meestal op de benen. De aangetaste huid is niet pijnlijk en jeukt niet. De diagnose kan de dierenarts stellen door een huidafkrabsel te nemen. Behandeling met corticosteroïden door de dierenarts kan soms bijdragen aan herstel, soms verdwijnt deze aandoening spontaan. De onderbeenvasculitis wordt meestal bij één of enkele volwassen paarden in een koppel gezien. Pijnlijke, goed afgegrensde afstervende plekken met korsten pop de benen van het paard zijn kenmerkend. In tegenstelling tot mok zijn bij deze aandoening met name de buiten- en binnenzijde van de pijp en de koot aangetast en dus niet de kootholte. Later kunnen er een soort wratten ontstaan. De aandoening komt voor bij paarden in de wei. Binnen halen en behandelen met corticosteroïden kan binnen 2 weken tot verbetering leiden, echter hardnekkige Coronitis gevallen met gezwollen hoefranden komen ook voor.
Mok een containerbegrip
Conclusie van dit hele verhaal is dat mok dus een soort containerbegrip is voor veel huidaandoeningen aan de onderbenen van paard en pony. Voorkom vocht en vuil in de kootholte, scheer de haren daar niet kort en was de kootholte niet met zeep. En ontstaat er toch wat mok behandel dan direct. Zo maakt u korte metten met mok.
Bron: Artikel “Wat is Mok eigenlijk” door Prof. dr. marianne Sloet – Universiteitskliniek voor Paarden, Utrecht
Vragen?
Neem gerust contact met ons op, email: info@dierapotheker.nl
Drs. Robin Holle
Dierenartsenpraktijk Horst
Thuisbezorgservice: www.dierapotheker.nl