De afgelopen zomer zijn weer veel veulens gezond en wel op de wereld gezet. Of een veulen een gezond (sport)paard wordt, is van veel factoren afhankelijk. In dit stuk wil ik u meenemen in het belang van het tijdig opsporen van defecten in de botvormig bij het jonge paard (osteochondrose of osteochondrosis dissecans, OC, respectievelijk OCD).
Verstoring botvorming bij het jonge paard
Het ontstaan van het ziekteproces is voor OC en OCD nog altijd niet opgehelderd. Het is wel bekend dat tijdens het vormen van een embryo en na de geboorte botvormig plaatsvindt door bestaand kraakbeen te laten calcificeren (verkalken). Bij OC en OCD is er sprake van een storing in deze botvorming. Deze stoornis kan het gevolg van vele factoren zijn, onder meer onjuiste voeding, het bewegingspatroon en erfelijke factoren.
Sluiten groeischijven veulen
Groeischijven sluiten bij het veulen op verschillende tijdstippen in het vroege leven. De laatste groeischijven sluiten rond de 12 tot 14 maanden leeftijd (knie) en daarmee stopt ook de verbening van gewrichten. Tot deze tijd kunnen er problemen optreden in de vorming van nieuw bot. Het is dan ook van groot belang om vanaf deze leeftijd in beeld te brengen hoe de ontwikkeling van de gewrichten bij uw veulen(s) is verlopen.
Losse kraakbeen fragmenten in gewricht
Eventuele problemen in de botvormig kunnen namelijk leiden tot fragmenten die ofwel vastzitten aan het gewrichtskraakbeen ofwel los in een gewricht aanwezig kunnen zijn. Deze fragmenten kunnen leiden tot onder meer kraakbeenschade, mechanische belemmering, irritatie van het gewricht en/of gewrichtskapsel en daarmee tot ongemak bij het zich ontwikkelende dier.
OC en OCD niet altijd zichtbaar
Alvorens u met een jong paard aan de slag gaat, is het belangrijk dat de gewrichten soepel en zonder problemen arbeid kunnen gaan verrichten. Sommige vormen van OC en OCD kunnen hierbij een probleem vormen. OC/OCD kan, maar hoeft zich niet te uiten in kreupelheid en gewrichtsovervulling. Ook jonge paarden met droge gewrichten die niet kreupel zijn, kunnen OC/OCD op röntgenfoto’s vertonen.
Verwijderen fragmenten bij OCD paard
Fragmenten kunnen, nadat ze op röntgenfoto’s zijn gedetecteerd, worden verwijderd via een kijkoperatie in het gewricht (arthroscopie). Hierbij wordt via twee kleine gaatjes in het gewricht een beeld verkregen van de algemene toestand van het gewricht en het fragment, waarna het fragment verwijderd wordt.
Prognose Osteochondrose jonge paard
Rond de leeftijd van 12 tot 14 maanden heeft het gewrichtskraakbeen nog een vrij goed herstellend vermogen. Dat wil zeggen dat eventuele (onvermijdbare) schade aan het kraakbeen die achterblijft na het verwijderen van een fragment nog door het lichaam opgelost kan worden. Het jonge paard is dan nog lang niet in (volle) training en heeft dan alle kans rustig te herstellen, alvorens het echte werk gaat beginnen.
Röntgenkeuring gewrichten paard in het najaar
Het najaar is een perfecte periode om uw jonge dier(en) door ons op locatie op de röntgenfoto te laten zetten, waarna een individueel plan kan worden gemaakt met betrekking tot wat het beste is voor uw veulen/jaarling. Mocht u nog vragen hebben of wilt u een afspraak maken om uw jonge dier op locatie (of op de praktijk) op de foto te zetten, neem dan gerust contact met ons op.
U vindt hier een checklist voor de merrie voor de bevalling en een checklist voor het veulen net na de geboorte.
Checklist veulen na geboorte
Hoofd zelf ophouden: <5 minuten
Staan: <2 uur
Drinken: <2 uur
Plassen: <6 – 10 uur
Gele mest produceren: <24 uur (nadat alle harde donkere darmpek is afgekomen)
Let bij het drinken goed op dat het veulen de speen pakt en dat u het veulen duidelijk ziet en hoort slikken!
Een veulen moet binnen 8 uur 2-3 L biest opnemen om ervoor te zorgen dat het voldoende afweer heeft tegen infecties.Het veulen drinkt daarom meerdere keren per uur bij de merrie.
Als het uier van de merrie te vol blijft is dit een teken dat het veulen mogelijk te weinig drinkt.
Checklist bevalling merrie
Eerste signalen
Verslappen van de banden.
Opuieren (2-4 weken voor partus), kegelen (1-3 dagen voor partus)
Voorbereidingsfase (duur: 1-6 uur)
= draaien van het veulen, dit kan wat onrust geven
Merrie onrustig, staan & liggen, evt. matig zweten.
Uitdrijvingsfase (duur: 10-30 minuten)
Begint met het breken van de vliezen. 2 hoefjes zichtbaar (zool hoefjes naar beneden gericht), achter elkaar (ongeveer 10cm ertussen), gevolgd door het neusje (weer ongeveer 10cm later)
Vlies wat over de neus van het veulen zit verwijderen, mooiste is het veulen met de achterbenen in de merrie te laten liggen.
Nageboortefase (duur: <6 uur)
Nageboorte moet er met 6 uur af zijn. Knoop de nageboorte op zodat de merrie er niet op kan gaan staan.
Wanneer DIRECT de dierenarts bellen?
Bij vragen of onzekerheden bel gerust uw dierenarts. Ook graag contact opnemen indien de merrie afwijkt van dit schema.
Ziet u in plaats van een witte blaas een rode blaas = DIRECT CONTACT OPNEMEN, dit is een ‘red bag delivery’ en dient direct geopend te worden!
Soms wil het veulen niet meteen goed drinken binnen de 2 uur na de geboorte. Het kan dan verstandig zijn de merrie te melken en het veulen met de fles te voeden. Indien u hiermee niet bekend bent kunt u altijd contact opnemen met uw dierenarts, zodat hij of zij u op weg kan helpen en kan bepalen of dit de juiste stap is. Het kan echter zijn dat het verstandiger is dat uw dierenarts langs komt om het veulen eerst melk te sonderen.
Merrie melken
Om een merrie te melken zijn deze benodigdheden van belang
Schone maatbeker of bakje
Schone maatbeker of mok
Gaasjes
Melk de merrie voorzichtig; laat iemand bij het hoofd staan, maak eerst contact met de merrie en ga vervolgens rustig met uw hand naar het uier. Indien de merrie dit goed accepteert kunt u gaan melken; maak rustige melkbewegingen en wissel de spenen af.
Vang ongeveer 200 ml melk/biest op (voor een KWPN paard, indien het een pony is of shetlander is dit logischerwijs wat minder). Het mooiste is om vervolgens de melk door een schoon gaasje te laten gaan. Op deze manier worden er vieze delen uit de melk gezeefd. Vervolgens kunt u de melk in het flesje doen en aan het veulen geven. Het is belangrijk dat het veulen na het drinken uit het flesje zelfstandig gaat drinken binnen 2 uur zelf, lukt dit niet neem dan contact met uw dierenarts op.
Goede biest is dik, geel en plakkerig. Neem bij twijfel over voldoende opname contact op met de dierenarts. Die kan eventueel biest met een slangetje ingeven in de maag van het veulen. Geef geen melk met een fles aan een veulen. Dit geeft namelijk een groot risico op verslikken met een longontsteking tot gevolg.
Veulen melk/biest geven
Belangrijk:
Het veulen moet een goede zuigreflex hebben – indien het veulen geen duidelijke slikreflex heeft, neem dan contact op met uw dierenarts
Dit kunt u zelf met SCHONE vingers checken; laat het veulen op 2 vingers sabbelen en voel of het veulen daadwerkelijk een zuigreflex heeft.
Veulen verslikken zich snel; houd daarom het flesje niet verticaal, knip een klein stukje van de tip af (zwarte stukje eraf knippen – dit is groot genoeg) en let op dat er constant melk uit het flesje blijft komen. Dit moet het veulen snel genoeg kunnen wegslikken
Het handigste is om eerst even de vingers in de mond van het veulen te doen en vervolgens via de vingers het speentje. Eventueel kunt u uw hand zacht op het hoofd van het veulen houden (bij de pijl); hiermee bootst u het natuurlijke drinkgedrag na.
Indien u zelf geen ervaring heeft met melk aan een veulen geven, dan kunt u altijd eerst even contact met uw dierenarts opnemen.
Dit veulen werd in onze paardenkliniek aangeboden, omdat het al langere tijd een zwelling in de keelregio heeft. Het veulen is niet ziek maar maakt af en toe een snurkend geluid.
Veulen met luchtzaktympanie
Lucht kan wel de luchtzak in, maar niet er uit
Dit veulen heeft een zogenaamde luchtzaktympanie. Wij mensen hebben een kanaal van onze oren naar onze keel, de buis van Eustachius. Een paard heeft dit ook, maar wel met een grote uitbochting, ook wel een luchtzak genoemd.
Bij dit veulen was deze luchtzak erg onder spanning komen te staan, omdat er wel lucht in kon maar niet meer uit.
Behandeling luchtzaktympanie
Plaatsen slangetje
Slangetjes in luchtzak
Zwelling wordt al gauw minder
Behandeling luchtzaktympanie veulen
Door het plaatsen van slangetjes onder begeleiding van een endoscopie in de keel bij de ingang van de luchtzak, hebben we de luchtzakken leeg laten lopen. Deze slangetjes moeten wel nog een paar weken blijven zitten, tot nu toe accepteert onze vriend het allemaal prima.
Ieder veulen neemt een keer afscheid van zijn moeder. That is life. Dat moment van afscheid nemen is best belastend voor het veulen. Ook voor het leven op eigen paardenbenen daarna. We staan hier stil bij hoe een veulen het beste kan worden gescheiden van zijn moeder.
Wat is de beste leeftijd om een veulen te spenen?
In de natuur komen wilde veulens heel geleidelijk los van hun moeder. Dat begint zo’n beetje wanneer zij 8 tot 9 maanden jong zijn. Dat lukt ons nu niet, het spenen gebeurt om praktische redenen vaak eerder. De meest voorkomende speenleeftijd nu is 4 tot 6 maanden. Toch geldt nog steeds die natuurregel: des te later spenen des te beter. Zowel merrie als veulen zijn dan in de beste conditie om een dergelijk stressvol moment rimpelloos te laten verlopen.
Is het beter een veulen geleidelijk te spenen of ineens?
Op het moment van spenen maakt een veulen, en ook de merrie op een haar manier, wel heel veel mee. Geen moedermelk meer, een geheel nieuwe omgeving, ander voer, andere paarden om zich heen, andere stalgewoontes en vooral moederlief is plots weg voor altijd… Ja, dan is het wel zo logisch om het spenen zo geleidelijk te laten verlopen. Vooral het afscheid nemen van moeders wordt dan geleidelijk opgebouwd, wel zo prettig. Het veulen wordt dan eerst maar kort van haar moeder weggehaald en dan op bouwend steeds langer.
Veulen weg bij haar moeder of moeders weg bij haar veulen?
Ons advies is om het veulen in zijn vertrouwde omgeving te laten en de merrie weg te halen. Per slot van rekening is deze verandering in het nog prille leventje van het veulen het grootst. En voor moeders is een bijkomend voordeel van een geleidelijke scheiding dat er minder kans is op een uierontsteking, die vaak pijnlijk kan zijn. Laat de merrie dan ook veel bewegen tijdens het spenen, volop weidegang is geboden. En zorg er voor dat het veulen al volop brokjes en hooi eet op het eerste moment van scheiden van haar moeder. En o ja, uw veulen zal de eerste niet zijn die het water drinken uit een automatische drinkbak op de juiste hoogte niet tot zijn beschikking heeft.
Moet mijn veulen vriendjes hebben?
Yes, het is wel zo leuk wanneer uw veulen voor het spenen al een leeftijdsgenoot kent. Dat mogen er ook zeker meer zijn, hoe meer paardenzielen, hoe meer vreugd. Veulens die samen met leeftijdgenootjes dartelen in de wei zorgt voor een prima sociale en fysieke ontwikkeling. Wanneer deze veulens dan gelijktijdig en samen gespeend worden dan zullen zij ook in de wei lekker samen door bewegen en zo optimaal opgroeien tot een volwassen paard. Samen is ook voor paarden de factor voor plezier en de beste prestaties.
Onze tips voor het spenen van uw veulen
Mogelijk wel handig, vanuit onze paardenkliniek deze “speentips voor uw veulen”:
Speen geleidelijk.
Haal de merrie steeds wat langer weg bij het veulen.
Voer uw veulen voor en na het spenen dezelfde brokjes en hooi.
Laat uw veulen voor spenen al volop drinken uit dezelfde waterbak als na spenen.
Speen zo laat mogelijk, geldt zeker voor vroege veulens. Dit kan stereotype gedrag later voorkomen.
Zet een kleuterjuf, een sociaal aangename merrie, in bij een stel gespeende veulens.
Geniet van uw veulen voor en na spenen
Zo mooi, de geboorte van een veulen. Een paar lange stelten die er vrijwel altijd uit zijn zonder dat u er bij bent. En dan staat zo’n onmogelijk moedersnat lichaam ook nog binnen de kortste tijd op eigen benen te wankelen. Lurkt binnen de kortste keren volop aan het uier en een paar uur daarna rent het door de wei achter haar moeder aan. Zou eeuwig moeten duren. Maar de natuur is anders ingericht, merrie en veulen nemen op enig moment afscheid. Laat dit zo fijn mogelijk verlopen voor beiden.
De eerste veulens worden alweer geboren en velen van u zullen in spanning zijn voor de komst van uw veulen. Van belang is dat u een paar dingen maar beter van te voren kan weten.
Let u op het volgende?!
Voor de geboorte van het veulen
Vaccineer en ontworm de merrie 4-6 weken voor de uitgerekende datum.
Was de achterhand en de uier van de merrie met een milde zeep/shampoo om de graad van bacteriële besmetting te verminderen. De kans op opname van potentieel ziekteverwekkende organismen door het veulen wordt hierdoor sterk gereduceerd.
Tijdens de geboorte van het veulen
De geboorte is op te delen in drie fases:
Fase 1: De merrie wordt onrustig, kan gaan zweten en lijkt koliekerig. Deze fase kan tot enkele uren duren.
Fase 2: Uitdrijving van het veulen: vanaf het moment dat de vliezen breken duurt het 15-30 minuten tot het veulen geboren is. Wanneer deze fase langer duurt of geen progressie zichtbaar is, neem dan contact op.
Fase 3: Afkomen van de nageboorte. De nageboorte dient binnen drie uur af te komen.
Na de geboorte van het veulen
Laat de navelstreng zo lang mogelijk (minimaal 30 minuten) intact om overdracht van bloed van placenta naar veulen te laten plaatsvinden.
Afbeelding: Universiteit Utrecht, Universiteitskliniek voor Paarden
Wanneer u zeker wilt zijn over de opname van voldoende antilichamen door het veulen, is het bij ons, Vetlab Horst, mogelijk dit, via bloedonderzoek, te laten controleren. Veulen en merrie worden dan bovendien aan een snelle en grondige controle onderworpen.
Het farmaceutisch bedrijf Laboratoire Audevard is al meer dan 35 jaar de bevoorrechte partner van dierenartsen voor paarden en paardenprofessionals. Deze lange carrière berust op enkele solide garanties.
Onderzoek en ontwikkeling
Formules ontwikkeld door dierenartsen
Selectie van zeer effectieve ingrediënten die worden bekrachtigd door klinische studies
Een continue focus op nieuwe ontwikkelingen, zodat u kunt profiteren van de nieuwste geavanceerde wetenschap
Precieze Knowhow
Koude granulatie: hitte kan de eigenschappen van bepaalde ingrediënten wijzigen. Dat is bijvoorbeeld het geval voor vitaminen waarvan de concentratie sterk afneemt als ze worden blootgesteld aan warmte.
Afzonderlijke granulatie van vitaminen en mineralen om interactie en afbraak te vermijden.
Veiligheid
Farmaceutisch bedrijf
Antidopingprogramma:
De aanwezigheid van dit logo op het etiket waarborgt dat:
de formule geen ingrediënten bevat waardoor de dopingtest een positief resultaat oplevert
Elke batch van het product wordt geanalyseerd door de LCH (Laboratoire des courses hippiques, Laboratorium voor Paardenrennen).
Ekyflex Arthro Ter ondersteuning van de gewrichten. Biedt de nodige nutriënten voor het kraakbeen van paarden waarvan de gewrichten sterk worden belast. Ekyflex Tendon Ondersteuning van de pezen en ligamenten. Essentiële nutriënten voor stevige en elastische weefsels zoals de pezen of ligamenten. kan preventief worden ingezet bij paarden tijdens de training bij gevoelige pezen. Ekyflex Osteo Specifieke nutriënten voor het paard dat behoefte heeft aan botversterking: Calcium, vitamine D3, MBP, Silica. Kan worden gebruikt bij veulens in de groei. Ekyflex Nodolox Motorisch comfort. Mix van planten: schietwilg, boswelia en quercetin aangevuld met een extra hoeveelheid omega-3. Aangepast aan de voorschriften van de competitie: Dit product bevat salicine, de 6 dosissen van 30 gram korrels en 3 spuiten per dag voor de wedstrijden niet overschrijden. Ekyflex Mobility Ondersteuning van de gewrichten. Vloeibare formule op basis van harpagophytum en hyaluronzuur. De toediening van producten met harpagophytum procumbens ten minste 48 uur voor de wedstrijd stoppen. Harpagyl Concentraat van Harpagophytum. Formule rijk aan erkend Harpagophytum geselecteerd op kwaliteit. De meest geconcentreerde formule. De toediening van producten met harpagophytum procumbens ten minste 48 uur voor de wedstrijd stoppen.
Ademhalingstelsel Audevard producten
Balsamic Control Comfortabele ademhaling (stof, pollen). Formule speciaal ontworpen voor paarden die zich bevinden in een omgeving met veel pollen, stof,.. Kan gedurende het hele jaar worden gebruikt. Balsamic Air Comfortabele ademhaling (koude, lagere temperaturen). Geconcentreerd met etherische oliën (eucalyptus, tijm). Kan worden verstoven in de omgeving. Ekybleed Inspanning van het ademhalingsstelsel. Nutriënten die zijn aangepast aan de behoeften van het paard tijdens de voorbereiding op ademhalingsinspanningen. Een combinatie van planten voor paarden met een neiging tot bloeden tijdens werkzaamheden. Immuno RS Een supplement voor het paard tijdens de risicoperiode en bij veranderingen in de omgeving (koude periode, verandering van stalgenoot, spenen). Bevat Echinacea en Glucafeed, een ingrediënt waarvoor studies werden uitgevoerd op het paard.
Spijsverteringsstelsel Audevard producten
Ekygard Ondersteuning van de maag. Complete formule: filmvormend effect, selectie van aangepaste planten, pre- en probiotica. Gebruik op lange termijn. Ekymash Booster Verteringscomfort. Uitgebreide formule: bevat psyllium, tijm en pepermunt. Voor gebruik bij paarden bij de hervatting van het voeren. Vloeibare formule, makkelijk toe te dienen. Bo Yea Sacc Ultra Vangt mycotoxines, pre- en probiotica. Innovatieve formule die pre- en probiotica combineert met een selectieve mycotoxinebinder. Ondersteuning van het voer, aangepast aan verschillende situaties: tegenvallende prestaties, gewichtstoename, zogen, ..
Spieren Audevard producten
Myostem Mass Ontwikkeling van de spiermassa. Draagt bij in het voorzien van de essentiële nutriënten voor de spieren naar de behoefte van het paard. Dit is de meest geconcentreerde formule hiervoor. Myostem Protec Voor de spierweerstand. Geconcentreerde formule met antioxidanten: vitamine E en Selenium, SOD. Biedt aanvullende lysine.
Audevard product voor de voorbereiding op inspanning
Redplex+ Voor kracht en prestaties. Bedoeld voor paarden in training, tijdens de wedstrijdperiode of wanneer de topvorm van het paard afneemt… Zichtbare tevredenheid vanaf de eerste week van gebruik.
Herstel producten van Audevard
Ekyrenal Voor de herstelfase. Exclusieve formule op basis van mariadistel, cactusvijg en paardenbloem. Te gebruiken na de inspanning, bij verandering van het voer of wisseling van seizoen. Met aroma van abrikoos. Vetidral Elektrolyten. Aanvulling van elektrolyten bij sterke transpiratie. Met aroma van appel.
Audevard producten voor het gedrag
Zzen Voor angstige en “hete” paarden. Ondersteuning voor paarden die gevoelig zijn voor stress door trainingen, een wedstrijd, transport of verandering van omgeving. Heeft geen invloed op de werkwilligheid of de sportieve prestaties. Confidence Equine Rustgevende feromonengel. Richt zich op de focus en de concentratie van het paard. Per dosis verpakt. Vermindert de prestaties niet.
Hoef producten van Audevard
Biotinum Voor de hoeven, vacht, manen en staart. D-Biotine (20mg/dag) van hoge kwaliteit en Keracomplex, voor de groei van het hoornweefsel, de vacht, manen en staart. Pure “biotine” binnen handbereik. Hoof Biotine Voor beschadigde hoeven. Biedt de nutriënten die nodig zijn voor de opbouw van beschadigde hoeven en hoornweefsel: 20 mg/dag van D-Biotine en specifieke planten. Unieke formule met een combinatie van nutriënten en planten.
Neonatalogie producten van Audevard
Nurtene Ontwikkeld voor de fokkerij ter voorbereiding van het dekseizoen. Voor fokmerries en hengsten. Lactofoal Aangepaste melk voor veulens. Specifieke melk die het nutriëntenprofiel van de moedermelk nabootst om te voldoen aan de specifieke behoeften van het veulen (proteïne-niveau, vetstoffen). Bevat geen palmolie. Bonutron Start Voor de groei en vitaliteit van zeer jonge veulens. Formule die geconcentreerde mineralen en vitaminen en estherische muntolie bevat voor veulens tijdens de eerste weken van hun leven. Met essentieel koper en zink voor de botten. Immunofoal Voor het pasgeboren veulen. Exclusieve formule die is aangepast voor pasgeboren veulens die behoefte hebben aan extra immunoglobulines G (IgG). Klaar voor gebruik. Speen kan direct op de fles geplaatst worden.
Audevard producten voor uitwendig gebruik
Ekylaxyl Gel op basis van arnica. Voor de ontspanning van de spieren, voor of na inspanning. Voor een efficiënte massage. Houdt de handen droog en schoon na aanbrengen. Tendilax Antiphlogistic Warme klei. Bij ongemakken aan de spieren of gewrichten na een intensieve inspanning bij sportpaarden. Kan worden opgewarmd in enkele minuten tijd in de magnetron of au bain marie.
Capsiblist Verwarmende gel. Lokaal aanbrengen op de pezen en gewrichten. Met essentieel koper en zink voor de botten. Bevat Capsaicine, er wordt aangeraden om ten minste 6 dagen te wachten om deel te nemen aan een wedstrijd na toepassing van het product. Iodblist Verwarmende oplossing. Aan te brengen op de gewrichten. Wekt een zachte warmte op. Dopingvrije formule: kan worden gebruikt tot aan de dag van de wedstrijd.
Insect producten van Audevard
Flymax Nana Geurbescherming. Speciaal geformuleerd om een verfrissende geurige bescherming te bieden rond het paard. Blijft goed op de vacht zitten. Maakt geen vlekken en plakt niet. Flymax Derm Beschermende huidlotion. Paarden waarvan de huid gevoelig is geworden tijdens het zomerseizoen door insectenbeten. Op basis van 5 etherische oliën.
Huidverzorgende prodcuten van Audevard
Tifene Pommade Veelzijdige huidcrème. Bescherming van de huid tegen invloeden van buitenaf, zoals water, stof, insecten. Etherische olie op basis van citronella. Tifene Gel Beschermende huid hydrogel. Hydrogel verrijkt met hyaluronzuur en estheriche oliën. Beschermend filmvormend effect.
Op het moment dat een veulen geboren wordt en er gebeurt om wat voor reden dan ook iets met de merrie is er paniek! Er is acuut behoefte aan informatie met betrekking tot de voeding en verzorging in de eerste uren. Maar ook de opfok van een moederloos veulen vraagt speciale kennis die niet altijd voor handen is. Hoe leer je een veulen drinken uit een fles, en hoe verloopt het contact met stalgenoten?
Stage opdracht
In het kader van een stage-opdracht voor haar studie aan de CAH Dronten heeft Alexandra Wegert geïnventariseerd wat de mogelijkheden zijn om een moederloos veulen groot te brengen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een professioneel opfokbedrijf, of via de moederloze veulencentrale op zoek gaan naar een pleegmerrie. Deze handleiding bevat waardevolle adviezen om een moederloos veulen te helpen opgroeien tot een gezond volwassen paard. Deze praktische handleiding genaamd: ‘Een moederloos veulen, wat nu?’ is een aanrader voor iedereen die met een moederloos veulen te maken kan krijgen.
Pavo heeft speciaal voor de eerste opvang van een veulen zonder moeder een SOS Kit gemaakt. Het eerste hulp pakket dat iedere fokker in huis moet hebben
Wilt u meer weten over speciale voeding voor merries en veulens, bekijk dan het Breeders assortiment.
U kunt nu PAVO biest en melk voor uw pasgeboren veulen prijsgunstig bestellen bij Dierapotheker.nl. Zorg er voor dat u de biest en melk tijdig in huis heeft. Bestel PAVO veulenmelk hier Bestel PAVO biest hier Bestel de PAVO SOS-set hier Handleiding PAVO colostrum hier
Het verlies van een veulen tijdens en/of rondom de geboorte kan voor een gedeelte worden voorkomen door te zorgen voor een goede bedrijfsvoering, zeer goed op te letten en meer aandacht voor kennis van zaken.
Men blijft soms “doormodderen” om vervolgens vrij laat of zelfs te laat, hulp in te roepen, zodat deskundige hulp niet anders kan vaststellen, dat het “geval” hopeloos is. De teleurstelling is dan groot en de financiële gevolgen niet gering.
Grote overgang
Rondom de geboorte zullen de merrie en het veulen zich moeten aanpassen aan de nieuwe situatie. Speciaal voor het veulen is de overgang erg groot, het moet vanaf nu alles zelfstandig doen. het komt vanuit een supervochtige baarmoeder, met een constante temperatuur en een ademhaling die via de navelstreng liep in een volledig door zichzelf te regelen situatie. Als de organen goed op elkaar zijn ingespeeld zal het veulen al lopend en zoekend naar voedsel, de weg naar het uier van de moeder zien te vinden. De gezonde melkgevende moeder zal het veulen de noodzakelijke voeding geven en bovendien beschermen.
De dracht
De duur van de dracht varieert bij de merrie van 320 tot 360 dagen met uitschieters tot over het jaar. Het gemiddelde ligt op de 11 maanden, dit houdt echter in, dat er met betrekking tot het volgroeid zijn van het veulen een aanzienlijke individuele variatie is. Veulens die geboren worden na een draagtijd van minder dan 320 dagen hebben het vaak zeer moeilijk (uitzonderingen bevestigen hier natuurlijk ook de regel. Onder de 300 dagen zijn de overlevingskansen, ook met allerlei kunstgrepen zeer gering.
Afwijkingen tijdens de dracht
Gedurende de dracht kunnen diverse afwijkingen voorkomen die geboorteproblemen kunnen veroorzaken. De oorzaak kan zowel bij de moeder als bij de vrucht liggen. Enkele voorbeelden zijn:
een slechte voedingstoestand van de moeder
koorts en ziektes kunnen een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van de vrucht
sommige medicijnen kunnen een abortus veroorzaken
chirurgische buikoperaties
bloedvergiftiging
tweelingdracht geeft bij uitzondering een normale tweeling
transport stress
afwijkingen van de moederkoek
merries met een verleden wat betreft bloedafbraak bij het veulen direct na de geboorte.
Er zijn de laatste jaren nogal wat problemen met Rhino-pneumonie, zowel zwak- geboren veulens als doodgeboren. Soms ook verwerpen op 9 maanden.
De Geboorte
Het grootste gedeelte van de veulens wordt geboren tussen 18.00 en 08.00 uur. Het waarom hiervan is, ook wetenschappelijk, nog steeds niet opgehelderd.
Verschijnselen die aan een geboorte vooraf kunnen gaan
Een goede kijk krijgen op deze verschijnselen, zodat een naderende geboorte voorspeld kan worden, blijkt in de dagelijkse praktijk erg moeilijk. De veranderingen blijken zo sterk te variëren van dier tot dier dat je er weinig houvast aan hebt, voor wat het juiste tijdstip van de geboorte betreft. Zelfs zien we bij dezelfde merrie, dat er van jaar tot jaar verschillen zijn.: -het kegelen, d.w.z. was aan de tepels, ongeveer 60% van de merries veulent binnen 24 uur na aanvang hiervan. -het verslappen van de bekkenbanden, dit wordt bij practisch alle merries gezien, er is echter ook hierin een grote variatie, van 4 tot wel 14 dagen. -veranderingen in de biest, deze varieert dusdanig sterk dat we daar ook niet veel mee kunnen. -onrust, deze varieert ook sterk.
Het komt er dus op neer, dat er gewaakt dient te worden. De industrie heeft hiervoor een aantal bewakingssystemen ontwikkeld, met ieder zijn eigen gebruiksaanwijzing. Het blijft echter geboden zelf ook waakzaam te zijn.
De normale geboorte
De geboorte verloopt meestal spontaan of met enige trekkracht, de paarden zijn over het algemeen sterk genoeg om het veulen te “brengen”. De ontsluitingsfase verloopt vaak zonder bijzondere kentekenen, soms zien we duidelijke onrust en transpireren. De actieve uitdrijving, waarbij de merrie praktisch altijd ligt, varieert ook weer sterk, en duurt gemiddeld 20 minuten, met een variatie van minder dan 10 minuten tot 1 uur. Het rustig blijven liggen van de merrie zou ervoor zorgen dat de navelstreng intact blijft zodat er extra bloed naar het veulen zou stromen. De navelstreng breekt meestal spontaan door de bewegingen van het veulen of de moeder en dit duurt ongeveer 10 minuten.
Het afkomen van de nageboorte
Dit varieert zeer sterk en duurt gemiddeld 45 minuten. Als de nageboorte er niet binnen 6 uur afgekomen is dient er deskundige hulp ingeroepen te worden.
Wat is nodig met betrekking tot een geboorte?
een schone box, die ruim is, als de geboorte binnen plaats vindt.
voldoende schoon stro.
voldoende licht.
een schone emmer water, zeep, handdoek en ontsmettingsmiddel.
voor het opvoelen van de merrie: altijd de vulva en de omgeving reinigen en ontsmetten en zeker ook de handen goed wassen.
als de geboorte op gang is en we zien geen vruchtblaas komen of geen vruchtdelen of deze zijn niet te voelen in de geboorteweg dan onmiddellijk een dierenarts roepen.
bij twijfel of de merrie aan het veulenen is, een onderzoek instellen en zo nodig dierenarts waarschuwen.
altijd opletten of er twee hoefjes en het snuitje te zien zijn, als een onderdeel ontbreekt, direct de merrie opjagen en er mee wandelen en met spoed dierenarts laten komen.
wil de geboorte, als het hoofd en de voorbenen zijn geboren niet vlotten, dan met zeer grote spoed een dierenarts laten komen.
navelstreng niet verbreken, maar spontaan laten afscheuren, daarna een of tweemaal de navel ontsmetten.
de ademhaling dient na ongeveer 1 uur volkomen rustig te zijn en niet sneller dan 40 per minuut, een goed aangepast veulen staat na ongeveer 30 minuten en loopt dan ook rond. Een veulen dat na 1 uur niet staat en nog steeds in zijligging ligt is duidelijk toe aan deskundige verzorging. Nu geldt zeker, hoe eerder hoe beter.
normale gezonde veulens dienen binnen 3-4 uur (gemiddeld is 2 uur) na de geboorte gedronken te hebben.
de totale hoeveelheid darmpek bedraagt 50 tot 75 cm en het duurt ongeveer tot 36 uur voordat de laatste brok pek afkomt. de eerste urine afscheiding vindt reeds plaats na 90 minuten (maar kan ook 8 uur op zich laten wachten).
een veulen kan normaal binnen 1 uur staan, indien dit langer duurt dan 2 uur is dit abnormaal.
Beschermen van het veulen
Zoals al gezegd dient het veulen snel genoeg de eerste moedermelk binnen te krijgen, de biest, hierin zitten allerlei afweerstoffen die het veulen beschermen tegen de buitenwereld. Is er onvoldoende moedermelk, gebruik dan een moedermelkvervanger. Indien de merrie goed geënt is zal het veulen in ieder geval via de biest de nodige afweerstoffen tegen tetanus (‘klem”) meekrijgen en zal het hiertegen beschermd zijn. Echter er zijn nog vele andere ziekte kiemen die op loer liggen gedurende de eerste gevoelige levensdagen. Daarom wordt geadviseerd de veulens de “veulenspuit” te laten geven, waardoor de veulens een handje worden geholpen om infecties te weerstaan (gewrichtsontsteking, navelontsteking,…).
Het kunstmatig opwekken van de geboorte
De laatste jaren wordt hier steeds vaker naar gevraagd voor het gemak van de eigenaar. Hierbij dient altijd terdege worden overwogen of de merrie er klaar voor is en het blijft moeilijk vast te stellen of het veulen voldoende levensvatbaar is. Enkele overwegingen kunnen zijn:
Navelbreukjes komen regelmatig voor bij jonge veulens.
Spontaan herstel
Bij een navelbreuk is de buikwand niet geheel gesloten rondom de navel. Hierdoor kunnen er darmen en vocht uitzakken ter plaatse van de navel. De meeste breukjes herstellen spontaan vanzelf binnen een half jaar. In een aantal gevallen kunt u deze genezing bespoedigen door de inhoud van de navelbreuk regelmatig met zachte druk terug de buik in te masseren.
Operatief
Blijft de navelbreuk bestaan of is deze te groot om zichzelf te herstellen, dan kan de buikwand operatief worden gesloten. Dit gebeurt onder algehele narcose. De overtollige huid van het zakje van de navelbreuk en het restant van de navel worden hierbij direct verwijderd.
