De eikenprocessierups zorgt voor steeds meer overlast bij mens en dier. Met name honden en paarden kunnen veel last hebben van de brandharen van deze behaarde rups.
Eén miljoen brandharen per rups
Het risico voor de gezondheid van paard en hond wordt veroorzaakt door de brandharen van de eikenprocessierups. Deze brandharen ontwikkelen zich ieder jaar in april/mei op de rups. De rups vervelt 4 tot 6 keer voordat ze verpopt en vanaf het 3e vervellingsstadium komen er naast de witte haren op de rug van de rups ook deze karakteristieke brandharen. Een volgroeide rups kan wel 1 miljoen brandharen hebben. De vervellende rupsen vormen tegen de stammen en dikke takken van de eik de typische nesten. Deze nesten bestaan uit vervellingshuiden, uitwerpselen en een dicht spinsel van haren, waaronder ook de brandharen. Vanuit deze nesten gaan de rupsen via spinseldraden naar de top van de eikenboom voor voedsel. Dit is de typische processie die vooral ’s avonds en ’s nachts zich voltrekt. In juli zijn de rupsen volgroeid, dan verpoppen ze ook en vliegen uit als vlinder.
Waar zitten de rupsen?
De rups houdt van warmte en zit dan ook vooral op de zuidkant van de stam van de eikenboom. We zien de rups vooral op zomereiken langs wegen in stad en dorp, op de erfbeplanting van campings en in een bosrijke omgeving van landgoederen. In bosgebieden veel minder omdat hier natuurlijke vijanden van de rups voorkomen. De rups eet volop eikenbladeren. Wanneer de eikenbladeren opgesoupeerd zijn dan kan het ook voorkomen dat de rups zich nestelt in andere bomen, zoals bijvoorbeeld in berk en beuk.
Gevaar van de brandhaar
De brandharen zijn voor de processierups een actief verdedigingsmechanisme. Zij hebben de vorm van een pijl met weerhaakjes en worden door de rups afgeschoten bij ongewenst contact. De brandharen kunnen ook verspreid worden door de wind, door trilling van het langskomende verkeer en door het wegbranden en zuigen van de nesten in de eikenboom.
Brandharen kunnen tot wel 7 jaar actief blijven en zij dringen vrij eenvoudig binnen door de oppervlakkige lagen van de huid, ogen, keel en bovenste luchtwegen. Bij dieren, zoals hond en paard, speelt direct huidcontact geen rol vanwege de vacht. Inademing van lucht met brandharen en direct contact met de slijmvliezen (mond, keel, oog) wel. De meeste overlast van de brandharen komt voor in juni, juli en augustus, maar ook in andere maanden kan dit optreden door het voorkomen van oude nesten. Een hond kan een spinselnest in zijn bek nemen en paarden kunnen door grazen en hooi eten de brandharen tot zich nemen met alle gevolgen van dien.
Gezondheidsrisico brandharen
Na contact van een dier met de brandhaar kunnen er verschillende reacties optreden. Deze kunnen plaatselijk zijn bij de mond, ogen, keel en bovenste luchtwegen in de vorm van roodheid, zwelling, blaren, jeuk, ontstekingen, pijn, slikproblemen, speekselvloed, blindheid, kortademig. Maar ook algemene klachten kunnen optreden, zoals diarree, kokhalzen, braken, koorts, shock. Afhankelijk van de hoeveelheid opgenomen brandharen wisselt de ernst van de klachten. Juist bij honden en paarden zien we het vaakst problemen en dan ook vaak ernstige. Meest voorkomend zijn de ernstige beschadigingen aan de lippen en in de mond van hond en paard. Hierdoor zie je een forse speekselvloed en zelfs afsterven van de tong kan voorkomen. Dat zien we bij de mens eigenlijk nooit.
Behandeling brandhaar klachten
Bij de mens verdwijnen de symptomen na het brandhaar contact vaak snel. Bij dieren duurt dit veel langer. De reden is waarschijnlijk dat een dier al in contact is geweest met grote hoeveelheden brandharen voordat ze er echt ziek van worden. Inschakelen van een dierenarts is dan ook altijd noodzakelijk.
Het wegspoelen van de brandharen met overvloedig water is zeker bij klachten in de mond van het dier, aan te raden. Inzetbaar zijn de Puur Bombyx druppels en de Processierups gel. Degene die behandelt zal zelf afsluitbare kleding moeten dragen en handschoenen om problemen te voorkomen. Voor de behandeling van de symptomen worden door de dierenarts wel anti-histaminica en corticosteroïden gebruikt, eventueel in combinatie met antibiotica, pijnstillers en antibraak middelen. Dit is uiteraard geheel afhankelijk van de symptomen die het dier laat zien. Deze behandeling kan wel enkele dagen duren.
Wegzuigen nesten rupsen
In verschillende gemeenten worden de nesten weggezogen van de eikenbomen. Dit lijkt voor nu de meest effectieve methode.
Voorkom elk rups contact met uw dier
Het is dan ook zaak om ieder contact van uw dier met de rups te voorkomen. Dit geldt zeker voor paard en hond, een kat zal dit niet zo snel opzoeken. En let op, ook lege nesten kunnen veel brandharen bevatten.
Vragen?
Neem gerust contact met ons op: info@dierapotheker.nl
Drs. Robin Holle
Dierenartsenpraktijk Horst
Thuisbezorgservice: www.dierapotheker.nl